Δημοσιεύσεις

Ποιο είναι το πιο κατάλληλο σύστημα ποιότητας για επιχειρήσεις τροφίμων ;

Είναι αυτονόητο ότι τα τρόφιμα που καταναλώνει ο Έλληνα ς και ο Ευρωπαίος πολίτης πρέπει να είναι ασφαλή για την υγεία. Αυτό διασφαλίζεται από την ελληνική πολιτεία και την Ευρωπαϊκή Ένωση με εκτεταμένο θεσμικό πλαίσιο που αφορά στην ασφάλεια και στην ποιότητα των τροφίμων. Για το λόγο αυτό είναι υποχρεωτική η εφαρμογή συστημάτων αυτοελέγχου. Συγκεκριμένα, ο κανονισμός ΕΚ 852 /2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθιστά υποχρεωτική την εφαρμογή συστήματος HACCP από κάθε επιχείρηση. Υποχρεωτική είναι η εφαρμογή του συστήματος, όχι η πιστοποίηση. Ωστόσο, η πιστοποίηση αποδεικνύει σε κάθε ενδιαφερόμενο, είτε είναι πελάτης είτε δημόσιος φορέας, ότι το σύστημα εφαρμόζεται και λειτουργεί. Ως εκ τούτου και η πιστοποίηση θεωρείται πολύ σημαντική.

Υπάρχουν πολλά συστήματα που μπορούν να εφαρμοστούν. Η επιλογή είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων:

• το μέγεθος της επιχείρησης,
• το πελατολόγιο στο οποίο απευθύνεται,
• το επίπεδο και ο αριθμός του προσωπικού που απασχολεί,
• η οικονομική δυνατότητα.

Το σύστημα HACCP θεωρείται πλέον σχετικά απλό και μπορούν όλες οι επιχειρήσεις να το εφαρμόσουν. Το ελληνικό πρότυπο του ΕΛΟΤ 1416 για την πιστοποίησή του έχει καταργηθεί, υπάρχουν όμως άλλα διεθνή πρότυπα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Το σύστημα ISO 22000 είναι πολύ πιο πλήρες, περιλαμβάνει το haccp (ως εκ τούτου καλύπτει την απαίτηση της νομοθεσίας), στοιχεία του iso 9001, την ιχνηλασιμότητα (επίσης υποχρεωτική από το νόμο), καθώς επίσης και άλλες απαιτήσεις της νομοθεσίας. Είναι όμως πολύπλοκο για τις πιο μικρές επιχειρήσεις. Παρόμοια συστήματα είναι το IFS και BRC για όσους ενδιαφέρονται για εξαγωγές κυρίως σε Γερμανία, Γαλλία και Μεγάλη Βρετανία. Ορισμένες πολύ μικρές επιχειρήσεις απαλλάσσονται από την υποχρέωση για εφαρμογή του συστήματος HACCP, πρέπει όμως να εφαρμόζουν σύστημα ορθής υγιεινής πρακτικής.

Τα παραπάνω συστήματα εφαρμόζονται στις επιχειρήσεις μεταποίησης, αποθήκευσης,εμπορίας, επεξεργασίας και διανομής τροφίμων. Όχι στην πρωτογενή παραγωγή.

H.A.C.C.P. για μικρές επιχειρήσεις

• Το σύστημα HACCP αναφέρεται σε:
• Εστιατόρια, ταβέρνες, ταχυφαγεία, ψητοπωλεία.
• Αρτοποιεία και πρατήρια άρτου.
• Αλυσίδες μαζικής εστίασης, ζαχαροπλαστικής, μεταποίησης και διαχείρισης τροφίμων.

Ένα σύστημα HACCP μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στην επιχείρηση:

– Να λειτουργήσει, διατηρήσει και βελτιώσει το σύστημα διαχείρισης τροφίμων με στόχο την παροχή ασφαλών τροφίμων στον καταναλωτή.

– Να επιδεικνύει συμμόρφωση με τις απαιτήσεις των καταναλωτών.

– Να επιδεικνύει συμμόρφωση με τις κανονιστικές και νομικές απαιτήσεις που αφορούν την ασφάλεια τροφίμων. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή αλλά και την εθνική νομοθεσία (ΕΚ.αρ.852/04, ΥΑ 14707/17.08.2007, ΥΑ 14708/17.08.2007 και Απόφαση επιβολής προστίμων ΦΕΚ 727/Β/15.06.2006), η εφαρμογή ενός συστήματος αυτοελέγχου σε μια επιχείρηση υγειονομικού ενδιαφέροντος είναι υποχρεωτική.

Πιστοποίηση σύμφωνα με το σχήμα FSSC 22000 για μεταποίηση τροφίμων

Πιο σύγχρονο σύστημα ποιότητας, που είναι κατάλληλο για εταιρίες που ασχολούνται με εξαγωγές στην μεταποίηση των τροφίμων, είναι το FSSC 22000. Είναι αναγνωρισμένο σε περισσότερες από 100 χώρες, υπερκαλύπτοντας έτσι τα παραπάνω συστήματα (Haccp, Brc, Ifs).

Το FSSC 22000 δεν είναι πρότυπο καθεαυτό, αλλά ένας τρόπος για μια επιχείρηση να δείξει ότι συμμορφώνεται με το σύνολο μιας σειράς προτύπων που αφορούν την ασφάλεια των τροφίμων. Τα πρότυπα αυτά είναι το διεθνώς αναγνωρισμένο ISO 22000:2005 και το πρότυπο του Βρετανικού Ινστιτούτου Προτύπων (BSI) με το τίτλο PAS 220:2008.

Μία από τις απαιτήσεις του ISO 22000 είναι η ύπαρξη προαπαιτούμενων που αφορούν τους κανόνες ορθής βιομηχανικής και υγιεινής πρακτικής, χωρίς ωστόσο να καθορίζει τι και ποία είναι αυτά τα προαπαιτούμενα. Στο σημείο αυτό, το πρότυπο PAS 220 δρα επικουρικά και καθορίζει με σαφήνεια τις προδιαγραφές και τις απαιτήσεις διαφόρων τομέων της παραγωγικής διαδικασίας, ώστε να πληρούνται τα προαπαιτούμενα.

Οι επιχειρήσεις που είναι ήδη πιστοποιημένες κατά ISO 22000, προκειμένου να πιστοποιηθούν σύμφωνα και με το FSSC 22000 (το οποίο είναι ισοδύναμο των τεχνικών προτύπων BRC και IFS), θα πρέπει να επανελεγχθούν για συμμόρφωση με τα επιπλέον κριτήρια που θέτει το PAS 220.

Διαφορά μεταξύ ISO 9001 και ISO 22000

Η πιστοποίηση σύμφωνα με το πρότυπο ISO 9001:2008 απευθύνεται στο σύνολο των επιχειρήσεων, ανεξαρτήτως αντικειμένου δραστηριότητας, ενώ αντίθετα, το ISO 22000:2005 είναι ένα πρότυπο το οποίο απευθύνεται αποκλειστικά στις εταιρίες που χειρίζονται τρόφιμα ή υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα (π.χ. παραγωγή πλαστικών φιλμ συσκευασίας τροφίμων κ.α.).

Το ISO 9001:2008 είναι ένα πρότυπο διαχείρισης της ποιότητας και εστιάζει στην οργάνωση, τη λειτουργία της επιχείρησης και την επικοινωνία της με τρίτους (π.χ. πελάτες, προμηθευτές κλπ). Σύμφωνα με το ISO 9001, η επιχείρηση οργανώνεται και λειτουργεί σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές με στόχο την συνεχή βελτίωσή της, η οποία αποδεικνύεται μέσω μετρήσιμων ποσοτικών δεικτών. Σημαντικό ρόλο παίζει η αναγνώριση και καταγραφή του συνόλου των διεργασιών της επιχείρησης (παραγωγικές, διοικητικές, υποστηρικτικές κ.α.).

Από την άλλη, το ISO 22000 ενσωματώνει τις αρχές του HACCP και εστιάζει στο κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας και ιδιαίτερα την ασφάλεια των τροφίμων. Σημαντικό ρόλο παίζει η αναγνώριση και καταγραφή του συνόλου των διεργασιών που λαμβάνουν χώρα κατά την παραγωγική διαδικασία (flow chart) και η διαχείριση του τρόπου που αυτές οι διεργασίες δεν θα επιβαρύνουν το τελικό προϊόν.

Τέλος, ορισμένα στοιχεία διαχείρισης είναι κοινά και για τα δυο συστήματα.

Υποχρεωτική πλέον η πιστοποίηση ISO για έργα δημοσίου

Σύμφωνα με τη νομοθεσία περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών (άρθρο 154 του ΦΕΚ 160Α/8-8-2014 του Ν.4281/14), κάθε υποψήφιος ανάδοχος δημοσίων έργων υποχρεούται να έχει πιστοποίηση διαχείρισης ποιότητας ISO 9001 ή περιβάλλοντος ISO 14001. Το Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας ορίζει ως κριτήριο συμμετοχής στη διαδικασία ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων την υποβολή κατάλληλων δικαιολογητικών, προκειμένου οι προσφέροντες ή οι υποψήφιοι να αποδείξουν την ύπαρξη συστήματος διασφάλισης ποιότητας ή περιβαλλοντικής διαχείρισης.